Τα άγνωστα θύματα της μπανάνας
Ενας φιλόδοξος δικηγόρος, δώδεκα αποφασισμένοι εργάτες σε μπανανοφυτείες της Νικαράγουα και ο αγώνας τους εναντίον μιας πολυεθνικής και του φυτοφαρμάκου που χρησιμοποιούσε παράνομα, προκαλώντας στειρότητα και καρκίνους. Αυτό είναι το θέμα του «Bananas!», του ντοκιμαντέρ που θα προβληθεί στο φετινό φεστιβάλ Ecofilms και θα σας κόψει την όρεξη για μπανάνες...Της ΛΙΝΑΣ ΓΙΑΝΝΑΡΟΥ
Δώδεκα πάμφτωχοι Νικαραγουανοί εργάτες απέναντι σε έναν κολοσσό της βιομηχανίας τροφίμων. Μια δικαστική διαμάχη, που κρατάει 15 χρόνια, γύρω από τη χρήση ενός απαγορευμένου εντομοκτόνου. Αποκαλύψεις για αυξανόμενα κρούσματα καρκίνου και στειρότητας, κατηγορίες για δωροδοκία, αποζημιώσεις εκατομμυρίων δολαρίων. Θα μπορούσε να είναι υλικό για μια ταινία θρίλερ, του τύπου «Δαβίδ εναντίον Γολιάθ», από αυτές που σπάνε ταμεία τα τελευταία χρόνια. Θα μπορούσε εάν... η ιστορία δεν ήταν πέρα για πέρα αληθινή. Η πολυεθνική Dole Food Company, που διατηρεί φυτείες μπανάνας στην Κεντρική Αμερική, βρίσκεται στα δικαστήρια αντιμετωπίζοντας αγωγές από εργάτες που την κατηγορούν ότι συνέχισε τη χρήση του γεωργικού χημικού DBCP (δίβρωμο χλωροπροπάνιο) και μετά το 1977, αφού δηλαδή είχε απαγορευτεί στις ΗΠΑ. Είχε βρεθεί ότι προκαλεί καρκίνο και στειρότητα στους εργάτες που έρχονταν σε επαφή μαζί του. Με μια απόφαση που θεωρήθηκε σταθμός, το 2007, αμερικανικό δικαστήριο επιδίκασε ως αποζημίωση σε έξι από τους εργάτες το ποσό των 2,5 εκατ. δολαρίων, αποδεχόμενο ότι εξαιτίας της έκθεσής τους στο εντομοκτόνο έμειναν στείροι.
Οι υπόλοιποι συνεχίζουν τον αγώνα τους, συνεπικουρούμενοι από έναν «υπεράνω υποψίας» δικηγόρο, τον Χουάν Ντομίνγκεζ, Κουβανό που ζει στις ΗΠΑ και ειδικεύεται στα ατυχήματα, ο οποίος λίγο από προσωπική ευαισθησία, λίγο από την επιθυμία του να «γράψει ιστορία», ανέλαβε την εκπροσώπηση των εργατών. Τη συγκλονιστική αυτή ιστορία αφηγείται στο ντοκιμαντέρ με τίτλο «Bananas!» ο Σουηδός Fredrik Gertten, ένας δημοσιογράφος που άφησε την πένα του όταν συνειδητοποίησε ότι πίσω από την κάμερα μπορεί να «γράψει» τα καλύτερα ρεπορτάζ. Εχοντας κυνηγηθεί για την καταγραφή της υπόθεσης από τη βιομηχανία Dole (η ταινία αποσυρόταν όλως τυχαίως την τελευταία στιγμή από πολλά φεστιβάλ, ενώ ο ίδιος αντιμετωπίζει σειρά μηνύσεων), έχει αναδειχθεί σε ηγετική μορφή του αγώνα για την υπεράσπιση των αγροτών. Ο κ. Gertten, λίγο πριν από την προβολή της ταινίας του στο πλαίσιο του φεστιβάλ Ecofilms (22 - 27 Ιουνίου), που κάθε χρόνο πραγματοποιείται στη Ρόδο, μίλησε στο ΟΙΚΟ για τις «Μπανάνες» του και τους αφανείς ήρωες των καταναλωτικών μας συνηθειών.
Πώς μάθατε για την υπόθεση αυτή και γιατί θελήσατε να ακολουθήσετε τα ίχνη της;
Η ιστορία γύρω από τις αμερικανικές μπανανοβιομηχανίες στην Κεντρική Αμερική είναι γνωστή - έχει χυθεί πολύ αίμα στα μονοπάτια της, εδώ και πάνω από 100 χρόνια. Σε μεγάλο βαθμό είναι μια κλασική ιστορία για να αφηγηθείς. Ενας Σουηδός δημοσιογράφος, ωστόσο, μου είπε για τον αγώνα κάποιων Νικαραγουανών εργατών και μια ομάδα Αμερικανών δικηγόρων που τους εκπροσωπούν. Ενας από αυτούς ήταν ο Ουόλτερ Λακ, γνωστός ως το αφεντικό της Εριν Μπρόκοβιτς. Στην αρχή επικεντρώθηκα στον Λακ, μου άρεσε η σύνδεση της ιστορίας με το Χόλιγουντ. Αλλά, κάνοντας έρευνα στη Νικαράγουα, τον Ιούνιο του 2007, διαπίστωσα ότι μια άλλη νομική εταιρεία θα ήταν η πρώτη που θα έφερνε την υπόθεση των εργατών στις φυτείες σε δικαστήριο των ΗΠΑ. Η εταιρεία του Χουάν Ντομίνγκεζ, ενός χαρακτήρα με πολύ ενδιαφέρον, καθώς και ο ίδιος γεφυρώνει το χάσμα μεταξύ των δύο κόσμων.
Πότε αντιληφθήκατε για πρώτη φορά ότι γράφεται ιστορία σε αυτήν τη δίκη;
Οταν συνειδητοποιήσαμε ότι υπήρχε η πιθανότητα, για πρώτη φορά, εργάτες σε φυτείες μπανάνας να βρουν δικαιοσύνη σε αμερικανικό δικαστήριο.
Αισθανθήκατε ποτέ άβολα απέναντι σε έναν «Γολιάθ» όπως η Dole;
Οχι. Ούτε ως κινηματογραφιστής ούτε και ως δημοσιογράφος μπορείς να λειτουργείς φοβισμένος. Εάν ήταν έτσι, δεν θα είχαμε ρεπορτάζ από μάχες και πολέμους, δεν θα σκαλίζαμε βρώμικες υποθέσεις υπουργών, δεν θα ανακαλύπταμε ατασθαλίες βιομηχανιών. Είναι η δουλειά μας να τα βάζουμε με την εξουσία και τους δυνατούς.
Είναι όμως απαραίτητο για ένα ντοκιμαντέρ να παίρνει θέση;
Ενα καλό ντοκιμαντέρ πρέπει να έχει «καρδιά». Η δική μου είναι με την πλευρά των εργαζομένων στις μπανανοφυτείες, των φτωχών αλλά αξιοπρεπών, καλών ανθρώπων. Εχουν θυσιάσει την υγεία τους για να καταναλώνουμε εμείς μπανάνες.
Αισθανθήκατε ποτέ ότι η αλήθεια βρίσκεται κάπου αλλού;
Η αλήθεια είναι... περίεργο πράγμα. Υπάρχει μόνο μία άραγε; Στην υπόθεση αυτή, πάντως, υπάρχουν κάποια δεδομένα που δεν αμφισβητούνται από κανέναν. Η Dole Food Company συνέχισε να χρησιμοποιεί ένα εντομοκτόνο, που είχε αποδειχτεί ότι προκαλεί στειρότητα. Ολες οι άλλες βιομηχανίες μπανάνας σταμάτησαν να το χρησιμοποιούν όταν απαγορεύτηκε στις ΗΠΑ και στην Ευρώπη. Αντίθετα, η Dole απείλησε τον παραγωγό του χημικού, την Dow Chemical, με μηνύσεις εάν δεν της παρέδιδε και άλλες ποσότητες του προϊόντος.
Αυτό είναι ένα δεδομένο που δέχεται και η ίδια η Dole. Τι άλλο χρειάζεται να ξέρει κανείς; Αυτό που μένει για μένα είναι η έλλειψη ηθικής που έχει επιδείξει αυτή η εταιρεία: όταν συνέχισαν να χρησιμοποιούν το παρασιτοκτόνο και όταν απέφυγαν να τηρήσουν κάποιους κανόνες ασφαλείας νωρίτερα. Γιατί περίμεναν τόσα χρόνια; Σκεφτείτε ότι αυτό δεν συμβαίνει μόνο στη Νικαράγουα. Εργάτες έχουν επιμολυνθεί και στις φυτείες των Φιλιππίνων, της Ακτής Ελεφαντοστού, της Ονδούρας, της Γουατεμάλας, της Κόστα Ρίκα, του Παναμά, της Κολομβίας, του Εκουαδόρ. Η Dole αντιμετωπίζει ανάλογες υποθέσεις σε όλες αυτές τις περιοχές και έως σήμερα τίποτα δεν έχει γίνει.
Η Dole κινήθηκε δικαστικά και εναντίον σας. Το αναμένατε;
Το υλικό της δίκης που παρουσιάζεται στην ταινία είναι δημόσιο και έχει δημοσιευθεί νωρίτερα από Μέσα όπως το CNN, οι Los Angeles Times και άλλα. Ποιος μπορούσε να περιμένει ότι θα μας μήνυαν επειδή είπαμε την ίδια ιστορία; Μας μήνυσαν γιατί ήθελαν να σταματήσουν την ταινία, όχι γιατί είχαν δίκιο.
Γνωρίζατε πριν ασχοληθείτε με την υπόθεση για το εύρος της χρήσης εντομοκτόνων στις φυτείες;
Εχω μάθει πολλά, αλλά οι περισσότεροι γνωρίζουμε ότι χρησιμοποιούνται παρασιτοκτόνα στην παραγωγή τροφίμων - και όχι μόνο μπανάνας. Ο διάλογος είναι σημαντικός, και όχι αποκλειστικά για την υγεία των καταναλωτών. Αλλά και για όλα αυτά που παθαίνουν οι εργάτες όταν εφαρμόζουν αυτά τα χημικά ή όταν απλώς εργάζονται σε αυτές τις καλλιέργειες ή ζουν σε αυτό το περιβάλλον.
Με λίγες λέξεις, τι θέλετε να πείτε στους ανά τον κόσμο θεατές με την ταινία;
Ελπίζω το κοινό να δει τους εργάτες. Ελπίζω επίσης ότι θα αρχίσουν να θέτουν ερωτήματα σχετικά με το πώς παράγονται σήμερα οι μπανάνες και τα άλλα φρούτα και λαχανικά. Οι καταναλωτές χρειάζεται να είναι πιο ενεργοί, πιέζοντας ακόμα και το μαγαζί της γειτονιάς τους. Αλλά χρειάζεται επίσης να υποστηρίζουμε τα σωματεία των εργαζομένων στις φυτείες και τις ανθρωπιστικές οργανώσεις που έχουν ξεκινήσει αυτό τον αγώνα για τη δημοκρατία.
Εσείς τρώτε μπανάνες;
Εχω χάσει την όρεξή μου για μπανάνες, ελπίζω όμως πως θα την ξαναβρώ.
ΟΙ ΕΞΕΛΙΞΕΙΣ
Η υπόθεση πάντως δεν έχει τελεσιδικήσει. Το 2008, η Dole πέρασε στην αντεπίθεση αμφισβητώντας την αρχική απόφαση των ενόρκων. Βρέθηκαν μάρτυρες που υποστήριξαν ότι κάποιοι από τους εργάτες που διεκδικούν αποζημιώσεις δεν έχουν εργαστεί ποτέ στις φυτείες της Νικαράγουα. Πρόθυμα τα διεθνή Μέσα Eνημέρωσης διέδωσαν αυτή την εκδοχή της αλήθειας, μολονότι οι εν λόγω μάρτυρες παρέμεναν πάντοτε ανώνυμοι. Πριν από λίγους μήνες πάντως, η ιστορία πήρε νέα τροπή. Ρωτήσαμε σχετικά τον άμεσα ενδιαφερόμενο, Fredrik Gertten.
-Τα τελευταία νέα θέλουν την Dole να κατηγορείται για δωροδοκία κάποιων εκ των εργατών - μαρτύρων.
Δεν είμαι ειδικός σε αυτό. Η δικαστική διαμάχη μεταξύ της Dole και των εργατών στις φυτείες συνεχίζεται εδώ και 15 χρόνια. Είναι μια υπόθεση γεμάτη αντικρουόμενες ιστορίες. Υπήρχε πράγματι μια ομάδα εργατών που διαπραγματεύτηκαν έναν συμβιβασμό με την εταιρεία, χωρίς τους Αμερικανούς δικηγόρους τους και η ομάδα αυτή έχει συμφέρον να «εκτροχιάζει» τις δικαστικές υποθέσεις. Ξέρουμε επίσης ότι οι μάρτυρες-κλειδιά εναντίον του Χουάν Ντομίνγκεζ προέρχονταν από αυτή την ομάδα. Και άλλοι μάρτυρες ομολογούν τώρα ότι δωροδοκήθηκαν προκειμένου να καταθέσουν εναντίον των συναδέλφων τους.
πηγη:www.kathimerini.gr
  |
Οι υπόλοιποι συνεχίζουν τον αγώνα τους, συνεπικουρούμενοι από έναν «υπεράνω υποψίας» δικηγόρο, τον Χουάν Ντομίνγκεζ, Κουβανό που ζει στις ΗΠΑ και ειδικεύεται στα ατυχήματα, ο οποίος λίγο από προσωπική ευαισθησία, λίγο από την επιθυμία του να «γράψει ιστορία», ανέλαβε την εκπροσώπηση των εργατών. Τη συγκλονιστική αυτή ιστορία αφηγείται στο ντοκιμαντέρ με τίτλο «Bananas!» ο Σουηδός Fredrik Gertten, ένας δημοσιογράφος που άφησε την πένα του όταν συνειδητοποίησε ότι πίσω από την κάμερα μπορεί να «γράψει» τα καλύτερα ρεπορτάζ. Εχοντας κυνηγηθεί για την καταγραφή της υπόθεσης από τη βιομηχανία Dole (η ταινία αποσυρόταν όλως τυχαίως την τελευταία στιγμή από πολλά φεστιβάλ, ενώ ο ίδιος αντιμετωπίζει σειρά μηνύσεων), έχει αναδειχθεί σε ηγετική μορφή του αγώνα για την υπεράσπιση των αγροτών. Ο κ. Gertten, λίγο πριν από την προβολή της ταινίας του στο πλαίσιο του φεστιβάλ Ecofilms (22 - 27 Ιουνίου), που κάθε χρόνο πραγματοποιείται στη Ρόδο, μίλησε στο ΟΙΚΟ για τις «Μπανάνες» του και τους αφανείς ήρωες των καταναλωτικών μας συνηθειών.
Πώς μάθατε για την υπόθεση αυτή και γιατί θελήσατε να ακολουθήσετε τα ίχνη της;
Η ιστορία γύρω από τις αμερικανικές μπανανοβιομηχανίες στην Κεντρική Αμερική είναι γνωστή - έχει χυθεί πολύ αίμα στα μονοπάτια της, εδώ και πάνω από 100 χρόνια. Σε μεγάλο βαθμό είναι μια κλασική ιστορία για να αφηγηθείς. Ενας Σουηδός δημοσιογράφος, ωστόσο, μου είπε για τον αγώνα κάποιων Νικαραγουανών εργατών και μια ομάδα Αμερικανών δικηγόρων που τους εκπροσωπούν. Ενας από αυτούς ήταν ο Ουόλτερ Λακ, γνωστός ως το αφεντικό της Εριν Μπρόκοβιτς. Στην αρχή επικεντρώθηκα στον Λακ, μου άρεσε η σύνδεση της ιστορίας με το Χόλιγουντ. Αλλά, κάνοντας έρευνα στη Νικαράγουα, τον Ιούνιο του 2007, διαπίστωσα ότι μια άλλη νομική εταιρεία θα ήταν η πρώτη που θα έφερνε την υπόθεση των εργατών στις φυτείες σε δικαστήριο των ΗΠΑ. Η εταιρεία του Χουάν Ντομίνγκεζ, ενός χαρακτήρα με πολύ ενδιαφέρον, καθώς και ο ίδιος γεφυρώνει το χάσμα μεταξύ των δύο κόσμων.
Πότε αντιληφθήκατε για πρώτη φορά ότι γράφεται ιστορία σε αυτήν τη δίκη;
Οταν συνειδητοποιήσαμε ότι υπήρχε η πιθανότητα, για πρώτη φορά, εργάτες σε φυτείες μπανάνας να βρουν δικαιοσύνη σε αμερικανικό δικαστήριο.
Αισθανθήκατε ποτέ άβολα απέναντι σε έναν «Γολιάθ» όπως η Dole;
Οχι. Ούτε ως κινηματογραφιστής ούτε και ως δημοσιογράφος μπορείς να λειτουργείς φοβισμένος. Εάν ήταν έτσι, δεν θα είχαμε ρεπορτάζ από μάχες και πολέμους, δεν θα σκαλίζαμε βρώμικες υποθέσεις υπουργών, δεν θα ανακαλύπταμε ατασθαλίες βιομηχανιών. Είναι η δουλειά μας να τα βάζουμε με την εξουσία και τους δυνατούς.
Είναι όμως απαραίτητο για ένα ντοκιμαντέρ να παίρνει θέση;
Ενα καλό ντοκιμαντέρ πρέπει να έχει «καρδιά». Η δική μου είναι με την πλευρά των εργαζομένων στις μπανανοφυτείες, των φτωχών αλλά αξιοπρεπών, καλών ανθρώπων. Εχουν θυσιάσει την υγεία τους για να καταναλώνουμε εμείς μπανάνες.
Αισθανθήκατε ποτέ ότι η αλήθεια βρίσκεται κάπου αλλού;
Η αλήθεια είναι... περίεργο πράγμα. Υπάρχει μόνο μία άραγε; Στην υπόθεση αυτή, πάντως, υπάρχουν κάποια δεδομένα που δεν αμφισβητούνται από κανέναν. Η Dole Food Company συνέχισε να χρησιμοποιεί ένα εντομοκτόνο, που είχε αποδειχτεί ότι προκαλεί στειρότητα. Ολες οι άλλες βιομηχανίες μπανάνας σταμάτησαν να το χρησιμοποιούν όταν απαγορεύτηκε στις ΗΠΑ και στην Ευρώπη. Αντίθετα, η Dole απείλησε τον παραγωγό του χημικού, την Dow Chemical, με μηνύσεις εάν δεν της παρέδιδε και άλλες ποσότητες του προϊόντος.
 |
Η Dole κινήθηκε δικαστικά και εναντίον σας. Το αναμένατε;
Το υλικό της δίκης που παρουσιάζεται στην ταινία είναι δημόσιο και έχει δημοσιευθεί νωρίτερα από Μέσα όπως το CNN, οι Los Angeles Times και άλλα. Ποιος μπορούσε να περιμένει ότι θα μας μήνυαν επειδή είπαμε την ίδια ιστορία; Μας μήνυσαν γιατί ήθελαν να σταματήσουν την ταινία, όχι γιατί είχαν δίκιο.
Γνωρίζατε πριν ασχοληθείτε με την υπόθεση για το εύρος της χρήσης εντομοκτόνων στις φυτείες;
Εχω μάθει πολλά, αλλά οι περισσότεροι γνωρίζουμε ότι χρησιμοποιούνται παρασιτοκτόνα στην παραγωγή τροφίμων - και όχι μόνο μπανάνας. Ο διάλογος είναι σημαντικός, και όχι αποκλειστικά για την υγεία των καταναλωτών. Αλλά και για όλα αυτά που παθαίνουν οι εργάτες όταν εφαρμόζουν αυτά τα χημικά ή όταν απλώς εργάζονται σε αυτές τις καλλιέργειες ή ζουν σε αυτό το περιβάλλον.
Με λίγες λέξεις, τι θέλετε να πείτε στους ανά τον κόσμο θεατές με την ταινία;
Ελπίζω το κοινό να δει τους εργάτες. Ελπίζω επίσης ότι θα αρχίσουν να θέτουν ερωτήματα σχετικά με το πώς παράγονται σήμερα οι μπανάνες και τα άλλα φρούτα και λαχανικά. Οι καταναλωτές χρειάζεται να είναι πιο ενεργοί, πιέζοντας ακόμα και το μαγαζί της γειτονιάς τους. Αλλά χρειάζεται επίσης να υποστηρίζουμε τα σωματεία των εργαζομένων στις φυτείες και τις ανθρωπιστικές οργανώσεις που έχουν ξεκινήσει αυτό τον αγώνα για τη δημοκρατία.
Εσείς τρώτε μπανάνες;
Εχω χάσει την όρεξή μου για μπανάνες, ελπίζω όμως πως θα την ξαναβρώ.
ΟΙ ΕΞΕΛΙΞΕΙΣ
Η υπόθεση πάντως δεν έχει τελεσιδικήσει. Το 2008, η Dole πέρασε στην αντεπίθεση αμφισβητώντας την αρχική απόφαση των ενόρκων. Βρέθηκαν μάρτυρες που υποστήριξαν ότι κάποιοι από τους εργάτες που διεκδικούν αποζημιώσεις δεν έχουν εργαστεί ποτέ στις φυτείες της Νικαράγουα. Πρόθυμα τα διεθνή Μέσα Eνημέρωσης διέδωσαν αυτή την εκδοχή της αλήθειας, μολονότι οι εν λόγω μάρτυρες παρέμεναν πάντοτε ανώνυμοι. Πριν από λίγους μήνες πάντως, η ιστορία πήρε νέα τροπή. Ρωτήσαμε σχετικά τον άμεσα ενδιαφερόμενο, Fredrik Gertten.
-Τα τελευταία νέα θέλουν την Dole να κατηγορείται για δωροδοκία κάποιων εκ των εργατών - μαρτύρων.
Δεν είμαι ειδικός σε αυτό. Η δικαστική διαμάχη μεταξύ της Dole και των εργατών στις φυτείες συνεχίζεται εδώ και 15 χρόνια. Είναι μια υπόθεση γεμάτη αντικρουόμενες ιστορίες. Υπήρχε πράγματι μια ομάδα εργατών που διαπραγματεύτηκαν έναν συμβιβασμό με την εταιρεία, χωρίς τους Αμερικανούς δικηγόρους τους και η ομάδα αυτή έχει συμφέρον να «εκτροχιάζει» τις δικαστικές υποθέσεις. Ξέρουμε επίσης ότι οι μάρτυρες-κλειδιά εναντίον του Χουάν Ντομίνγκεζ προέρχονταν από αυτή την ομάδα. Και άλλοι μάρτυρες ομολογούν τώρα ότι δωροδοκήθηκαν προκειμένου να καταθέσουν εναντίον των συναδέλφων τους.
πηγη:www.kathimerini.gr
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου